Trong văn hóa tâm linh phong phú của người Việt, việc cúng giỗ, cúng cơm cho người đã khuất là một nét đẹp truyền thống vô cùng quan trọng, thể hiện lòng hiếu kính "uống nước nhớ nguồn" và sự tưởng nhớ sâu sắc của con cháu. Tuy nhiên, việc chuẩn bị một mâm cỗ cúng người mất đầy đủ và đúng cách thường khiến nhiều gia đình băn khoăn. Mâm cỗ cúng người mất gồm những gì để vừa thể hiện sự thành tâm, vừa phù hợp với phong tục tập quán? Trong bài viết dưới đây, Bồng Lai Viên sẽ chia sẻ cẩm nang chi tiết giúp quý vị chu toàn mâm lễ, gửi gắm trọn vẹn tình cảm đến tổ tiên, ông bà, cha mẹ.

Ý nghĩa mâm cỗ cúng người mất trong văn hóa Việt

Mâm cỗ cúng người mất, hơn cả một bữa ăn thông thường, là biểu tượng sâu sắc của tình cảm, lòng hiếu thảo và sự kết nối tâm linh trong văn hóa người Việt. Nó thể hiện triết lý "uống nước nhớ nguồn", nhắc nhở con cháu về cội nguồn, công ơn sinh thành dưỡng dục của những người đã khuất. Mỗi món ăn, mỗi lễ vật được chuẩn bị chu đáo trên mâm cúng người mất đều ẩn chứa thông điệp về sự tưởng nhớ, lòng thành kính và mong muốn người thân an nghỉ, đầy đủ ở thế giới bên kia. Đây không chỉ là nghi lễ tưởng niệm mà còn là sợi dây vô hình gắn kết các thế hệ, giúp gia đình duy trì truyền thống đạo lý và giáo dục con cháu về giá trị của tình thân, lòng biết ơn. Qua đó, người sống tin rằng tổ tiên sẽ phù hộ cho gia đình được bình an, hạnh phúc và thịnh vượng, khẳng định tầm quan trọng của việc chuẩn bị chu đáo để biết mâm cỗ cúng người mất gồm những gì là không hề thừa thãi.

Mâm cỗ cúng người mất gồm những gì?

Mâm cỗ cúng người mất là một phần quan trọng trong nghi thức cúng bái của người Việt, thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên, người đã khuất. Mâm cỗ không chỉ đơn thuần là những món ăn, mà còn mang đậm ý nghĩa tâm linh, thể hiện sự hiếu thảo của con cháu đối với người đã mất. Tùy theo phong tục từng vùng miền và hoàn cảnh, mâm cỗ cúng người mất có thể được chia thành hai loại chính: mâm cỗ mặn và mâm cỗ chay.

Mâm cỗ mặn

Mâm cỗ mặn là lựa chọn phổ biến trong hầu hết các gia đình Việt. Số lượng món ăn trên mâm cúng người mất không có quy định cứng nhắc, mà thường dao động linh hoạt, khoảng từ 5 đến 10 món hoặc hơn, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, phong tục từng địa phương và quy mô gia đình. Một số nơi coi trọng số bát và đĩa chẵn (tứ trụ, tứ quý), trong khi những nơi khác lại tập trung vào sự đa dạng và đầy đặn của lễ vật.

Trong mâm cỗ mặn cúng giỗ, các món thường bao gồm gà luộc nguyên con, thịt heo luộc, cùng với giò lụa và giò thủ. Để tăng thêm sự phong phú, xôi các loại như xôi gấc với màu đỏ tươi tắn hay xôi đậu xanh béo bùi cũng không thể thiếu. Canh măng móng giò hoặc canh mọc nóng hổi thường được dọn kèm. Các món chiên, xào như nem rán, chả giò giòn rụm, rau củ xào thập cẩm và thịt bò xào cũng góp phần làm nên sự đa dạng cho mâm cỗ. Hương vị đậm đà từ cá kho hoặc thịt kho tàu, cùng với những món nộm thanh mát như nộm tai heo hay gỏi gà, giúp cân bằng vị giác. Cuối cùng, dưa hành, củ kiệu giòn tan và ba bát cơm trắng úp luôn được sắp đặt chu đáo, hoàn thiện một mâm cỗ mặn đầy đủ và trang trọng cho ngày giỗ.

Xem thêm:

• Hướng dẫn cúng 100 ngày bát hương cho người mất đúng cách
• Cúng giỗ bao nhiêu chén cơm? Lưu ý quan trọng khi chuẩn bị mâm cúng
• Cúng giỗ đầu là gì? Hướng dẫn cúng chi tiết

Mâm cỗ chay

Ngày nay, mâm cỗ chay ngày càng được nhiều gia đình lựa chọn trong các dịp cúng giỗ, đặc biệt là những gia đình theo đạo Phật hoặc mong muốn thể hiện sự thanh tịnh, giản dị. Cỗ chay không chỉ mang ý nghĩa không sát sinh, mà còn dâng lên tổ tiên những gì trong sạch và thuần khiết nhất, thể hiện lòng từ bi và mong cầu linh hồn người đã khuất được siêu thoát, về cõi an lành. Việc cúng chay được tin rằng sẽ giúp giảm bớt nghiệp chướng, tạo điều kiện thuận lợi cho vong linh chuyển hóa và tìm được con đường giải thoát.

Mâm cỗ chay cúng giỗ cũng rất đa dạng và phong phú. Các món chính thường là xôi chay như xôi đỗ xanh hay xôi lá dứa thơm lừng. Đậu phụ được chế biến thành nhiều món ngon như đậu phụ sốt cà chua, đậu phụ kho nấm hay đậu phụ chiên giòn. Các loại nấm như nấm hương, nấm rơm thường được kho hoặc xào, cùng nem chay hay chả giò chay. Để làm phong phú thêm mâm cỗ chay, những món canh thanh đạm như canh nấm, canh rau củ quả hay canh bí đao thường được chuẩn bị. Gỏi ngó sen hay nộm đu đủ xanh cũng thường được thêm vào để làm dịu vị. Cuối cùng là những món tráng miệng như chè, bánh chay, hoặc trái cây tươi theo mùa.

Những lưu ý quan trọng khi chuẩn bị mâm cỗ cúng

hi chuẩn bị mâm cỗ cúng, đặc biệt là mâm cỗ cúng người mất, có một số lưu ý quan trọng mà bạn cần phải tuân thủ để đảm bảo mâm cỗ được bày biện đúng cách, thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với người đã khuất. Dưới đây là những lưu ý cần chú ý khi chuẩn bị mâm cỗ cúng:

Đầu tiên, bạn cần chọn lựa thực phẩm tươi ngon. Việc lựa chọn thực phẩm không chỉ đảm bảo sức khỏe cho người tham dự cúng, mà còn có ý nghĩa trong việc thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất. Các món ăn trong mâm cỗ cúng cần được chuẩn bị từ nguyên liệu tươi mới, đảm bảo chất lượng và không có dấu hiệu ôi thiu hay hư hỏng.

Cách bày biện mâm cỗ cúng có ý nghĩa rất quan trọng trong các nghi lễ cúng bái. Bạn nên sắp xếp các món ăn một cách hợp lý và khoa học, đảm bảo không gian cúng sạch sẽ, trang trọng. Các món ăn phải được bày biện trong những chiếc đĩa sạch sẽ, không để đồ ăn bị rơi vãi ra ngoài, và không nên để các món ăn bị chồng lên nhau. Mâm cỗ phải được đặt trên bàn thờ hoặc nơi thờ cúng sao cho dễ dàng quan sát và thuận tiện cho việc thắp hương.

Khi thực hiện nghi lễ cúng, bạn cần đảm bảo rằng các thành viên tham gia giữ được sự tôn nghiêm và tôn trọng đối với người đã khuất. Trong quá trình thắp hương và cúng bái, nên tránh những hành động cười đùa, nói chuyện ồn ào hoặc làm những việc không liên quan đến nghi lễ. Lễ cúng cần diễn ra trong không khí trang nghiêm và thanh tịnh.

Chuẩn bị mâm cỗ cúng người mất không chỉ là một nghi lễ mà còn là cách thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với người đã khuất. Mâm cỗ cúng người mất dù mặn hay chay đều là hiện thân của tình cảm "uống nước nhớ nguồn". Hy vọng qua chia sẻ của Bồng Lai Viên, quý gia đình đã có đáp án cho câu hỏi mâm cỗ cúng người mất gồm những gì và tự tin chuẩn bị mâm lễ chỉn chu nhất.

Tham khảo thêm:

• Bài cúng giỗ cha mẹ chuẩn nhất & Cách sắm lễ đầy đủ
• Cẩm nang hướng dẫn cúng cơm cho người mới mất
• Văn khấn ngày giỗ ông bà đúng chuẩn theo truyền thống Việt