Theo phong tục Việt Nam, việc hơ lửa sau khi đi đám tang về được xem như nghi thức không thể thiếu để xua đuổi âm khí, trừ tà và bảo vệ sức khỏe. Tập tục này bắt nguồn từ niềm tin tâm linh lâu đời, nhưng cũng có những lý giải khoa học dân gian đáng chú ý. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa và ý nghĩa sâu xa mà ngọn lửa mang lại. Liệu tập tục này có sự khác biệt giữa các vùng miền, và có những lưu ý quan trọng nào khi thực hiện? Trong bài viết dưới đây, Bồng Lai Viên sẽ giải mã chi tiết tục hơ lửa khi đi đám ma về, khám phá những quan niệm tâm linh, yếu tố khoa học dân gian và giá trị tâm lý, giúp bạn thực hiện đúng cách để bảo vệ sự bình an cho bản thân và gia đình.

Tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa?

Phong tục hơ lửa khi đi đám ma về là một nét văn hóa đặc trưng, đã ăn sâu vào tiềm thức người Việt qua nhiều thế hệ. Dù cuộc sống hiện đại có nhiều đổi thay, nghi thức này vẫn được duy trì ở nhiều gia đình. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu rõ tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa và những lý do cốt lõi đằng sau hành động tưởng chừng đơn giản ấy?

Quan niệm tâm linh và trừ tà, xua đuổi âm khí

Lý do đầu tiên và cũng là sâu xa nhất để lý giải tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa bắt nguồn từ tín ngưỡng tâm linh lâu đời của người Việt. Tang lễ không chỉ là nơi tiễn biệt người quá cố mà còn được xem là không gian nặng nề về năng lượng, chứa đựng nhiều "âm khí" – thứ khí lạnh mang tính chất tiêu cực, u ám. Chính vì vậy, nghi thức hơ lửa được thực hiện như một cách thanh tẩy, giúp xua tan luồng khí xấu bám vào người sống sau khi dự đám tang.

Theo quan niệm dân gian, ngọn lửa đại diện cho dương khí, là biểu tượng của sự sống, ánh sáng và sự bảo hộ. Khi đi đám tang về, hơ tay chân hoặc bước qua lửa là cách để làm sạch trường năng lượng, ngăn không cho tà khí hoặc những vong linh vương vấn theo về nhà. Đây được xem là một "hàng rào vô hình", bảo vệ gia đình khỏi sự quấy nhiễu của cõi âm, đồng thời giữ cho không gian sống luôn an yên, ấm áp.

Đặc biệt với trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc người có thể chất yếu, việc hơ lửa càng trở nên quan trọng. Những đối tượng này thường được cho là “yếu vía”, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh. Vì thế, hơ lửa sau đám tang là một biện pháp bảo vệ thiết thực – không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn giúp trấn an tinh thần, giữ gìn sức khỏe và vận khí cho người thân trong gia đình.

Yếu tố khoa học dân gian và sức khỏe

Bên cạnh khía cạnh tâm linh sâu sắc, tục hơ lửa khi đi đám ma về cũng ẩn chứa những giá trị khoa học dân gian đáng chú ý liên quan đến việc bảo vệ sức khỏe con người. Đám tang là nơi tập trung đông người, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus lây lan trong không khí. Ngọn lửa và hơi nóng từ việc hơ lửa có thể giúp khử trùng một phần quần áo và cơ thể, từ đó giảm thiểu nguy cơ mang mầm bệnh về nhà. Đây được xem là một phương pháp vệ sinh "thô sơ" nhưng khá hiệu quả trong điều kiện y tế của thời xưa, khi các phương tiện khử trùng hiện đại chưa phổ biến. Hơn nữa, đặc biệt khi tham dự đám tang vào ban đêm hoặc trong điều kiện thời tiết lạnh giá, cơ thể rất dễ bị nhiễm lạnh. Việc đi đám tang về hơ lửa giúp làm ấm cơ thể nhanh chóng, kích thích tuần hoàn máu, từ đó hạn chế nguy cơ cảm lạnh, ho, sổ mũi hay các vấn đề sức khỏe khác do tiếp xúc với không khí lạnh hoặc môi trường ẩm ướt. Chính vì những lý do thực tế này mà tục tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa đã được duy trì qua nhiều thế hệ.

Xem thêm: Đi viếng nên mặc gì? Gợi ý trang phục phù hợp

Lưu ý khi thực hiện hơ lửa

Khi thực hiện tục hơ lửa khi đi đám ma về, để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa ý nghĩa thanh tẩy, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng. Việc hiểu rõ tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa sẽ giúp bạn thực hiện nghi thức này một cách có ý thức và hiệu quả hơn.

Đầu tiên, về vị trí thực hiện, bạn cần luôn luôn hơ lửa ở bên ngoài nhà, tại những nơi thoáng gió như sân, hiên nhà, hoặc ban công. Tuyệt đối không mang lửa vào trong nhà ngay lập tức. Điều này không chỉ giúp tránh nguy cơ hỏa hoạn mà còn đảm bảo "âm khí" được xua đuổi hoàn toàn ra khỏi không gian sống, đúng với mục đích chính của việc hơ lửa đám ma.

Về vật liệu đốt, bạn có thể sử dụng than củi hoặc giấy báo cũ để tạo ngọn lửa. Để tăng cường hiệu quả tẩy uế và tạo mùi thơm dễ chịu, bạn có thể thêm một ít vỏ bưởi, vỏ cam quýt khô, hoặc vài viên bồ kết khô vào lửa. Những vật liệu này được tin là có khả năng thanh lọc không khí tốt, hỗ trợ cho lý do tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa.

Cuối cùng, về cách hơ, bạn có thể bước qua lại ngọn lửa vài lần, hoặc hơ hai bàn tay, bàn chân và quần áo trên ngọn lửa. Phải luôn giữ khoảng cách an toàn để tránh bị bỏng hoặc làm cháy quần áo. Việc hơ lửa chỉ cần diễn ra trong vài phút, đủ để cảm nhận hơi ấm và khói, không nên hơ quá lâu hoặc quá gần.

Nghi thức hơ lửa phổ biến theo từng vùng miền

Mặc dù mục đích chung của việc hơ lửa khi đi đám ma về là thanh tẩy âm khí và bảo vệ sức khỏe, nhưng cách thức thực hiện nghi thức này có thể có chút khác biệt giữa các vùng miền ở Việt Nam, thể hiện sự đa dạng trong văn hóa dân gian và lý giải thêm cho câu hỏi tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa.

Miền Bắc

Ở miền Bắc, tục hơ lửa khi đi đám ma về thường được thực hiện khá phổ biến và rõ ràng. Khi người đi viếng trở về từ đám tang, gia đình thường chuẩn bị sẵn một chậu than nhỏ đang cháy hồng hoặc một bó đuốc được làm từ rơm, bùi nhùi. Người đi viếng sẽ bước qua lại ngọn lửa vài lần, hoặc hơ hai bàn tay, bàn chân và quần áo trên luồng hơi nóng và khói. Điều này được tin là giúp xua đi "khí lạnh" và những điều không may đã bám theo từ đám tang, khẳng định lý do tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa là để thanh lọc và bảo vệ.

Miền Trung/Nam

Tại miền Trung và miền Nam, nghi thức hơ lửa đám ma cũng được duy trì nhưng đôi khi có những biến tấu nhỏ. Thay vì chậu than lớn, người ta có thể đốt một ít giấy báo cũ, vỏ bưởi, vỏ cam quýt, hoặc vài viên bồ kết khô trong một lư hương nhỏ hoặc chậu đất và đặt ở ngay cửa ra vào. Khi về đến nhà, mọi người sẽ bước qua làn khói và hơi nóng đó trước khi chính thức vào nhà. Mục đích vẫn là để xua tan âm khí và làm ấm cơ thể, bảo vệ sức khỏe sau khi tiếp xúc với không khí tang lễ, giải thích thêm cho câu hỏi tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa. Sự khác biệt này cho thấy sự linh hoạt trong việc áp dụng phong tục để phù hợp với điều kiện và quan niệm từng địa phương.

Các phong tục liên quan khác khi đi đám tang về

Ngoài việc hơ lửa khi đi đám ma về – một nghi thức nổi bật thường được lý giải tại sao khi đi đám tang về phải hơ lửa – người Việt còn duy trì nhiều phong tục khác nhằm thanh tẩy và bảo vệ bản thân cùng gia đình sau khi tham dự tang lễ. Những tập tục này thể hiện sự cẩn trọng và niềm tin sâu sắc vào việc duy trì sự thanh sạch cho không gian sống.

• Tắm rửa sạch sẽ ngay khi về nhà: Đây là hành động vệ sinh cơ bản nhưng mang ý nghĩa sâu xa. Ngay sau khi trở về từ đám tang, việc tắm rửa sạch sẽ giúp rũ bỏ bụi bẩn, mồ hôi và cảm giác ẩm ướt, khó chịu. Về mặt tâm linh, hành động này còn được xem là cách để gột rửa những "uế khí" hay "khí lạnh" có thể đã bám vào cơ thể từ môi trường tang lễ, giúp cơ thể và tinh thần được thanh thoát, nhẹ nhõm hơn.
• Xông nhà bằng thảo dược: Sau khi người đi viếng trở về, nhiều gia đình sẽ đốt các loại thảo dược có mùi thơm và tính ấm như bồ kết, vỏ bưởi, vỏ cam, hoặc sả để xông khắp nhà. Khói từ các loại thảo dược này được tin là có khả năng thanh lọc không khí, xua đi âm khí, mùi uế và mang lại mùi hương dễ chịu, ấm cúng cho không gian sống. Đây là một biện pháp bổ trợ hiệu quả cho việc hơ lửa khi đi đám ma về.
• Không đi thẳng vào nhà: Ở một số vùng miền, có tục lệ người đi đám tang về sẽ không đi thẳng vào nhà ngay lập tức. Thay vào đó, họ có thể đứng ở cửa, rũ mạnh quần áo vài cái, hoặc bước qua một chậu nước có pha gừng và muối. Hành động này tượng trưng cho việc rũ bỏ những điều không may, những năng lượng tiêu cực bên ngoài trước khi bước vào không gian gia đình, nơi cần sự bình yên và trong lành.
• Tránh thăm bà đẻ, trẻ sơ sinh: Đây là một phong tục rất được chú trọng và tuân thủ nghiêm ngặt. Người đi đám tang về thường kiêng kỵ việc thăm bà đẻ hoặc trẻ sơ sinh ngay lập tức. Lý do là những đối tượng này được coi là rất nhạy cảm, dễ bị ảnh hưởng bởi "khí lạnh" hay "vía không tốt" mà người đi đám tang có thể vô tình mang theo. Việc tránh tiếp xúc giúp bảo vệ sức khỏe và sự bình an cho cả mẹ và bé, thể hiện sự cẩn trọng tối đa trong văn hóa tâm linh.

Việc hơ lửa sau khi đi đám tang về là một phong tục mang nhiều ý nghĩa sâu xa, vừa mang tính tâm linh, vừa gắn với sự thận trọng, giữ gìn sức khoẻ. Hy vọng qua chia sẻ từ Bồng Lai Viên, bạn đã hiểu rõ hơn về nghi thức đặc trưng này. Dù tin vào yếu tố tâm linh hay không, việc hơ lửa vẫn là một cách thể hiện sự tôn trọng và an tâm sau những giây phút tiễn biệt. Nếu bạn đang có nhu cầu mua đất nghĩa trang phong thủy tốt, xây mộ với giá tốt, đừng ngần ngại liên hệ Bồng Lai Viên để có thêm thông tin chi tiết.

Tham khảo thêm: 

• 14 Điều kiêng kỵ khi đi đám ma để tránh ảnh hưởng xấu
• Phong bì viếng đám ma bao nhiêu tiền là hợp lý?
• Dấu hiệu bị nhiễm hơi lạnh đám ma: Cách giải và phòng tránh hiệu quả