Trong các nghi thức tang lễ truyền thống của người Việt, có nhiều tập tục mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện lòng kính trọng của người sống đối với người đã khuất. Một trong số đó là chuyền cữu. Vậy, chuyền cữu là gì và nghi thức này có ý nghĩa như thế nào trong văn hóa tâm linh? Bài viết này sẽ đi sâu giải thích về nghi thức chuyền cữu, mục đích, cách thức thực hiện và tầm quan trọng của nó trong việc tiễn đưa người thân về nơi an nghỉ cuối cùng. Hãy cùng Bồng Lai Viên tìm hiểu để hiểu rõ hơn về nét đẹp văn hóa này và cách thực hiện nghi lễ chuyền cữu một cách trang trọng nhất.

Chuyền cữu là gì? 

Chuyền cữu là gì mà được xem là một trong những nghi lễ thiêng liêng bậc nhất trong tang lễ truyền thống của người Việt? Chuyền cữu là nghi thức di chuyển linh cữu (tức quan tài) từ nơi quàn đến xe tang, sau đó từ xe tang đưa xuống huyệt mộ hoặc nhà hỏa táng để tiến hành an táng người đã khuất.

Trong đời sống văn hóa tâm linh Việt Nam, khi đặt câu hỏi “chuyền cữu là gì”, người ta không chỉ muốn biết về một hành động nghi thức, mà còn muốn hiểu trọn vẹn những giá trị đạo lý, tinh thần mà nghi thức ấy gửi gắm. Chuyền cữu là thời điểm thiêng liêng để con cháu thể hiện trọn vẹn chữ “hiếu” – lòng biết ơn và tình cảm sâu sắc với bậc sinh thành. Mỗi bước chân, mỗi ánh mắt tiễn đưa đều chứa đựng nỗi đau thương, sự luyến tiếc và lời tiễn biệt cuối cùng, để rồi sau đó, người sống có thể an lòng, người mất có thể siêu thoát.

Nguồn gốc và ý nghĩa của nghi thức chuyền cữu

Khi tìm hiểu chuyền cữu là gì, ta không thể bỏ qua nguồn gốc và tầng ý nghĩa sâu xa mà nghi thức này mang trong mình. Chuyền cữu, hay còn gọi là nghi lễ di quan, là một phần không thể thiếu trong tang lễ truyền thống của người Việt, có lịch sử lâu đời gắn liền với đạo hiếu và tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.

Về nguồn gốc, nghi thức chuyền cữu chịu ảnh hưởng sâu đậm từ quan niệm phương Đông về vòng luân hồi và sự gắn kết thiêng liêng giữa hai cõi âm – dương. Ngay từ thời phong kiến, việc đưa linh cữu người đã khuất ra khỏi nơi quàn để đến nơi an táng được coi là nghi lễ mang tính chuyển giao trọng đại, thể hiện lòng tôn kính của con cháu dành cho người quá cố. Trải qua bao thế hệ, phong tục này vẫn được gìn giữ như một minh chứng cho đạo lý “nghĩa tử là nghĩa tận”.
Nguồn gốc của chuyền cữu gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và quan niệm về luân hồi trong văn hóa Á Đông. Người xưa tin rằng khi linh cữu được di chuyển đúng nghi thức, linh hồn người đã khuất sẽ an lòng, dễ dàng siêu thoát và phù hộ cho con cháu. Vì vậy, trong tang lễ truyền thống, nghi thức chuyền cữu luôn được thực hiện với sự trang nghiêm và thành kính cao nhất.

Quy trình thực hiện nghi thức chuyền cữu

Sau khi hiểu rõ chuyền cữu là gì, việc nắm vững quy trình thực hiện nghi lễ sẽ giúp gia đình tổ chức tang lễ một cách trọn vẹn, chu toàn và đúng truyền thống. Nghi thức chuyền cữu thường diễn ra qua ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn đều mang ý nghĩa sâu sắc và đòi hỏi sự cẩn trọng trong từng hành động.

Chuẩn bị trước khi chuyền cữu

Chuyền cữu là gì và cách chuẩn bị như thế nào là điều gia đình cần nắm rõ trước khi tiến hành nghi lễ. Giai đoạn chuẩn bị bao gồm việc sắp xếp không gian quanh linh cữu, chuẩn bị các vật phẩm cần thiết như nhang đèn, hoa quả, và phân công người khiêng. Linh cữu sẽ được đặt ở vị trí trung tâm, thuận tiện cho việc thực hiện nghi lễ. Các vật phẩm cần chuẩn bị như áo tang, cờ tang, đồ mã, nhang đèn, trống chiêng và xe tang cũng phải được chuẩn bị đầy đủ.

Chuyền cữu từ nhà ra xe tang

Sau khi đã hiểu rõ chuyền cữu là gì và hoàn tất công đoạn chuẩn bị linh cữu, nghi thức chuyền cữu từ nhà ra xe tang đánh dấu khoảnh khắc chia ly sâu sắc giữa người sống và người đã khuất. Trước khi khiêng linh cữu ra khỏi nhà, gia đình sẽ thực hiện nghi thức “lạy xuống ba lần” – tức là người khiêng quan tài sẽ hạ linh cữu xuống đất ba lần để thay lời tiễn biệt, thể hiện lòng hiếu kính và sự biết ơn vô hạn với đấng sinh thành. Nghi thức này là minh chứng cho đạo lý “nghĩa tử là nghĩa tận”, mang đậm tính nhân văn trong văn hóa Việt.

Chuyền cữu từ xe tang xuống huyệt mộ/nhà hỏa táng

Sau khi hoàn tất giai đoạn chuyền cữu từ nhà ra xe tang, bước tiếp theo và cũng là giai đoạn cuối cùng của nghi thức chuyền cữu là việc đưa linh cữu từ xe tang xuống huyệt mộ hoặc vào nhà hỏa táng. Đây là khoảnh khắc mang tính quyết định, đánh dấu sự kết thúc của hành trình trần thế và sự an vị vĩnh viễn của người đã khuất. Để hiểu trọn vẹn chuyền cữu là gì trong giai đoạn này, cần nhấn mạnh sự phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ giữa tất cả những người thực hiện. Mỗi cử động đều phải được tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo linh cữu được hạ xuống một cách an toàn, nhẹ nhàng và trang nghiêm nhất, tránh mọi sự va chạm hay nghiêng lệch có thể làm kinh động đến linh hồn.

Những điều cần lưu ý đặc biệt trong quá trình chuyền cữu

Để nghi thức chuyền cữu diễn ra hoàn hảo, trọn vẹn ý nghĩa và không làm kinh động đến linh hồn người đã khuất, có một số điều đặc biệt cần được lưu ý và tuân thủ nghiêm ngặt. Việc hiểu rõ chuyền cữu là gì không chỉ dừng lại ở các bước thực hiện mà còn nằm ở sự tinh tế trong từng hành động, từng cử chỉ của người tham gia, thể hiện lòng thành kính trong  toàn bộ quá trình thực hiện.

Điều đầu tiên và quan trọng nhất là phải hết sức nhẹ nhàng khi di chuyển linh cữu. Tuyệt đối tránh để quan tài (linh cữu) bị va chạm mạnh, rung lắc hay nghiêng đổ trong bất kỳ thời điểm nào. Bởi theo quan niệm tâm linh, sự xáo trộn có thể làm linh hồn người đã khuất không yên, ảnh hưởng đến hành trình về cõi vĩnh hằng. Ngoài ra, cần đặc biệt chú ý không cho người lạ hoặc những ai không có trách nhiệm trong tang lễ chạm vào linh cữu một cách tùy ý.

Toàn bộ quá trình chuyền cữu phải diễn ra trong không khí trang nghiêm và thiêng liêng. Gia đình nên hạn chế tối đa tiếng ồn lớn, không nói chuyện riêng hay cười đùa. Ngoài ra, không nên đi ngược chiều đoàn đưa tang, tự ý chụp ảnh, quay video trong lúc làm lễ chuyền cữu, hay tranh cãi, nói lời tiêu cực tại hiện trường.

Trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai nên hạn chế tiếp cận khu vực chuyền cữu. Đây là kiêng kỵ phổ biến, bởi người ta tin rằng năng lượng âm vào thời điểm này rất mạnh, dễ ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của những người yếu vía. Nếu bắt buộc có mặt, cần có người lớn đi kèm và chuẩn bị vật phẩm trấn an như tỏi, bùa bình an.

Một trong những điều tối kỵ khi chuyền cữu là gọi tên người mất trong lúc di quan. Theo quan niệm dân gian, hành động này có thể khiến linh hồn người đã khuất quyến luyến trần thế, không siêu thoát được, gây ra những bất ổn cho người ở lại. Vì vậy, các thành viên trong gia đình thường chỉ âm thầm tiễn biệt trong im lặng hoặc bằng những lời cầu nguyện.

Hy vọng rằng qua những chia sẻ từ Bồng Lai Viên, bạn đã phần nào hiểu rõ chuyền cữu là gì, cũng như nắm bắt được ý nghĩa sâu sắc và quy trình thực hiện nghi thức chuyền cữu trong tang lễ truyền thống Việt Nam. Mong rằng những thông tin này sẽ giúp gia đình bạn tổ chức lễ tiễn biệt người thân một cách chu toàn, trang nghiêm. 

Nếu bạn đang có nhu cầu mua đất nghĩa trang và xây mộ gần TP. Hồ Chí Minh với vị trí phong thủy đẹp, giá cả hợp lý và thủ tục nhanh gọn, hãy liên hệ Bồng Lai Viên tại Long An – đơn vị chuyên cung cấp đất nghĩa trang cao cấp, dịch vụ xây mộ trọn gói uy tín. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng gia đình bạn trong hành trình chuẩn bị nơi an nghỉ vĩnh hằng cho người thân một cách chu đáo và trang trọng nhất.

Tham khảo thêm:

• Cẩm nang chi tiết đi chùa cầu siêu cho người mất
• Tại sao phải quay đầu quan tài và những kiêng kỵ cần biết
• Tránh tuổi kiêng tuổi khi làm lễ nhập quan và cách hoá giải